W ostatnim czasie media coraz częściej ostrzegają przed oszustwem „na rekrutera”. Jednak czym są takie przestępstwa, jak wyglądają i komu należy je zgłosić? W poniższym artykule rozwiejemy wszelkie wątpliwości.

Image by Mohamed Hassan from Pixabay

Czym jest oszustwo rekrutacyjne?

Co trzeci Polak doświadczył próby wyłudzenia danych osobowych poprzez telefon, SMS lub e-mail, a prawie połowa z nas nie wie, jak zareagować w takiej sytuacji. Tego typu przestępstwa dotyczą także obszaru HR, a zwłaszcza procesów rekrutacyjnych.
Oszustwa w rekrutacji to nieetyczne praktyki stosowane przez osoby lub firmy, które starają się wykorzystać kandydatów w procesie poszukiwania pracy. Przestępcy mają na celu pozyskanie danych, wyłudzenie pieniędzy lub informacji, zaszkodzenie wizerunkowi realnej firmy.

Rodzaje oszustw „na rekrutera”

Oszustwa rekrutacyjne mają wiele wariantów:

1. Fałszywe oferty pracy – oszuści publikują fałszywe oferty pracy, aby zebrać dane osobowe od kandydatów. Mogą prosić o wypełnienie fałszywego formularza aplikacyjnego zawierającego prywatne informacje, takie jak PESEL czy dane karty kredytowej.
2. Oszustwa związane z opłatami – oszuści mogą prosić kandydatów o dokonanie opłaty za przetwarzanie dokumentów aplikacyjnych lub za udział w szkoleniach. Prawdziwe firmy zazwyczaj nie pobierają opłat od kandydatów w procesie rekrutacji.
3. Fałszywe firmy rekrutacyjne – oszuści mogą zakładać fałszywe firmy rekrutacyjne, które oferują fikcyjne stanowiska pracy. Celem jest zazwyczaj zbieranie danych osobowych lub uzyskiwanie opłat od kandydatów.
4. Oszustwa dotyczące zatrudnienia na odległość – oszuści mogą prosić o przekazanie pieniędzy za sprzęt, który jest rzekomo wymagany do wykonywania pracy. Po otrzymaniu płatności, znikają.
5. Zmiana warunków umowy – niekiedy oszuści mogą przedstawiać się jako przedstawiciele realnych firm i oferować pracę, a następnie zmieniać warunki umowy, obniżając wynagrodzenie lub dodatkowe świadczenia.
6. Oszustwa związane z weryfikacją tożsamości – oszuści mogą prosić kandydatów o przekazanie swoich danych osobowych pod pretekstem weryfikacji tożsamości. Następnie wykorzystują te dane w sposób nieuczciwy.

Skutki oszustwa rekrutacyjnego

Oszustwa rekrutacyjne mogą być szkodliwe zarówno dla kandydatów, jak również firm rekrutujących. Wśród skutków można znaleźć m.in.:

• Straty finansowe kandydatów – kandydaci, którzy padną ofiarą oszustwa rekrutacyjnego, mogą stracić pieniądze na opłatach związanych z fałszywym procesem rekrutacyjnym lub być narażeni na kradzież tożsamości, jeśli przekazali swoje osobiste dane.
• Szkody emocjonalne – kandydaci, którzy zostaną oszukani, mogą doświadczyć szkód psychicznych, takich jak stres, frustracja, załamanie psychiczne czy utrata zaufania do procesów rekrutacyjnych.
• Wpływ na reputację firmy  – firmy, których nazwa jest wykorzystywana do oszustw rekrutacyjnych, mogą ucierpieć na skutek szkody wizerunkowej. Kandydaci i opinia publiczna mogą zacząć kojarzyć daną firmę z nieuczciwymi praktykami.
• Zatrzymanie działań rekrutacyjnych – firmy, które są ofiarami oszustw rekrutacyjnych, mogą zostać zmuszone do zatrzymania bieżących procesów rekrutacyjnych w celu zabezpieczenia swojej reputacji i uniknięcia dalszych szkód.
• Wprowadzenie w błąd klientów i partnerów biznesowych – jeśli oszuści używają nazwy firmy do fałszywych ofert pracy, może to wprowadzić w błąd klientów i partnerów biznesowych, co może prowadzić do utraty zaufania, strat wizerunkowych i finansowych.

Jak uniknąć oszustwa rekrutacyjnego?

Aby unikać oszustw „na rekrutera:, zaleca się ostrożność i dokładne sprawdzanie ofert pracy oraz firm. Warto potwierdzić autentyczność oferty przed podjęciem jakichkolwiek działań. Regularne korzystanie z oficjalnych stron internetowych firm i platform rekrutacyjnych może pomóc w uniknięciu potencjalnych pułapek.
Wśród sygnałów alarmowych, które powinny wzmocnić Twoją czujność należy wyróżnić:

• bardzo atrakcyjną ofertę pracy z małymi wymaganiami,
• żądanie założenia konta bankowego lub polecenie wniesienia opłaty,
• podejrzaną nazwę lub dane firmy,
• bardzo szczegółowy formularz rekrutacyjny.

A co jeśli nie uda nam się uniknąć oszustwa rekrutacyjnego? Gdzie powinieneś zgłosić takie przestępstwo?

Gdzie zgłosić oszustwo rekrutacyjne?

Jeśli stałeś się ofiarą oszustwa rekrutacyjnego lub zauważyłeś podejrzane praktyki rekrutacyjne, istnieje kilka miejsc, do których możesz zgłosić incydent w zależności od jego rodzaju. Poniżej przedstawiamy kilka instytucji, do których można zgłosić oszustwo rekrutacyjne:

1. Policja – w przypadku oszustw rekrutacyjnych, można zgłosić sprawę lokalnym organom ścigania. Przekazanie informacji policji może pomóc w rozpoczęciu śledztwa i ściganiu osób odpowiedzialnych.
2. Urząd Ochrony Danych Osobowych – jeśli jesteś zaniepokojony użyciem swoich danych osobowych w fałszywym procesie rekrutacyjnym, możesz zgłosić sprawę do odpowiedniego urzędu ds. ochrony danych osobowych w swoim kraju.
3. Platforma rekrutacyjna – jeśli oszustwo dotyczy oferty pracy opublikowanej na konkretnej platformie rekrutacyjnej, warto skontaktować się z administracją platformy i zgłosić podejrzane ogłoszenie. Wiele platform rekrutacyjnych ma procedury dotyczące zgłaszania oszustw.
4. Organizacje ds. Przeciwdziałania Przestępczości Internetowej – w niektórych krajach istnieją organizacje zajmujące się zwalczaniem przestępczości internetowej. Możesz zgłosić oszustwo rekrutacyjne do takich organizacji, które specjalizują się w dochodzeniach w obszarze oszustw internetowych. W Polsce taką instytucją będzie Biuro do Walki z Cyberprzestępczością oraz NASK, natomiast z poziomu krajów Unii jest to Europejskie Centrum ds. Cyberprzestępczości.
5. Organizacje konsumenckie – w niektórych krajach działają organizacje konsumenckie, które mogą pomóc w ochronie praw konsumentów. Możesz zgłosić oszustwo rekrutacyjne do odpowiedniej organizacji, aby uzyskać wsparcie.

Ważne jest, aby zawsze zachować ostrożność w procesie rekrutacji i zgłosić wszelkie podejrzane działania odpowiednim organom. Zgłaszanie oszustw pomaga nie tylko w ochronie ofiar, ale także w zwalczaniu nielegalnych praktyk rekrutacyjnych.

Artykuł przygotowała Magdalena Cerecka