Każdego roku na Mikołajki czekają zarówno mniejsze, jak i większe „grzeczne dzieci”. W Polsce dzień ten kojarzy się z czyszczeniem butów, sprawdzaniem poduszek oraz drobnymi podarkami. A jak wyglądają Mikołajki na świecie?

Historia Mikołajek

Z pewnością każdy z nas kojarzy, że święto ma związek ze świętym Mikołajem, jednak jakie były jego początki? Zgodnie z podaniami pewien bogaty człowiek popadł w długi i aby uniknąć biedy, planował sprzedać swe córki do domu publicznego. Biskup Miry – Mikołaj wrzucił do jego komina 3 sakwy wypełnione złotem. Woreczki rozsypały się i kosztowności wylądowały w pończochach i butach domowników. Stąd też tradycja pozostawiania upominków w obuwiu lub skarpetach. Według innej legendy Mikołaj podrzucił 3 ubogim pannom posag, tym samym umożliwił im wyjście za mąż.

Od IX wieku święty Mikołaj był postacią czczoną w chrześcijaństwie zarówno wschodnim, jak również zachodnim. Według licznych przekazów 6 grudnia był celebrowany w Konstantynopolu, jako początek przygotować do Bożego Narodzenia. Natomiast już w X wieku w dzień ten wystawiano dramaty religijne dla dzieci, które nawiązywały do życia świętego, była to również okazja do wręczania drobnych upominków.

Mikołajki w Polsce

Mikołajki w Polsce obchodzone są od XIX wieku. Wówczas to święty w towarzystwie anioła i diabła odwiedzał domy i wręczał grzecznym dzieciom słodycze, a niegrzecznym rózgi.

Obecnie Mikołaj odwiedza grzeczne dzieci w nocy z 5 na 6 grudnia i pozostawia niewielkie drobiazgi. W większości domów podarki ukrywane są pod poduszką pociechy, jednak w różnych regionach, tradycja ta funkcjonuje w zmienionej formie:

• W Poznaniu Mikołaj wkłada prezenty tylko do czystych butów, a te brudne otrzymują „zgniłą pyrę”.
• Na Śląsku Cieszyńskim 6 grudnia wędrują Biali i Czarni przebierańcy, tzw. Mikołaje Beskidzcy. Biali są dobrzy i przypominają legendarną postać świętego, natomiast czarni to ich przeciwieństwa w przebraniach Cyganów, diabłów oraz niedźwiedzi.
• Na Kaszubach i w województwie opolskim rolę pociesznego staruszka pełni tzw. Gwiazdor.

Mikołajki w Holandii

Obchody w Holandii wyglądają nieco inaczej niż w większości krajów – święty przybywa na pokładzie statku już w pierwszą sobotę po dniu Świętego Marcina. Według wierzeń Mikołaj przybywa z Hiszpanii w towarzystwie psotnych Czarnych Piotrusiów. Od tego dnia grzeczne dzieci codziennie stawiają swoje buty blisko komina lub na parapecie, by Mikołaj obdarowywał je drobnymi prezentami. Dzieci, które były grzeczne przez cały rok, otrzymują duży prezent również 5 grudnia (w Sinterklaas). Tradycyjnym podarkiem jest wówczas czekoladowa litera – każde dziecko otrzymuje pierwszą literę swojego imienia.

Włoska Befana

We Włoszech nie obchodzi się Mikołajek, a święty zostawia prezenty tradycyjnie w Wigilię. Włoskie dzieci odwiedza natomiast wiedźma Befana, która w nocy z 5 na 6 stycznia lata na miotle i wrzuca prezenty przez komin. Według wierzeń czarownicę można ułaskawić, pozostawiając na stole mandarynki oraz wino. Grzeczne dzieci dostają od Befany słodycze i zabawki, a niegrzeczne cebulę, czosnek lub węgiel.

Julemanden w Danii

Duńskie dzieci nadal otrzymują prezenty od Julemanden (Świątecznego Człowieka), który wywodzi się z duńskich podań i legend. Według mitologii jest to niewysoki mężczyzna, ubrany w szary strój i czerwony kapelusz.

Obecnie w Danii coraz większą rolę przejmuje „ogólnoświatowy Mikołaj”. Warto jednak pamiętać, że jeszcze przed II Wojną Światową, osobą rozdającą prezenty w Danii był Nissefar, zwany również Nissekongen lub Julenissen. Wierzono, że stwora należy karmić oraz dobrze traktować, by przyniósł rodzinie szczęście. Obecnie Julenisse jest obchodzone na początku grudnia. Dzieci otrzymują wówczas drobiazgi, natomiast w domu pojawiają się drobne psikusy.

Niemiecki Mikołaj

Mikołaj w Niemczech najbardziej przypomina swój pierwowzór – biskupa z siwą brodą oraz księgą dobrych i złych uczynków. Wieczorem dzieci przygotowują listy z życzeniami oraz marchewki i inne potrawy, które umieszczają na talerzu lub w butach. Natomiast nocą Święty odwiedza domy i obdarowuje grzeczne dzieci słodyczami, orzechami i owocami, a niegrzeczne rózgami, ziemniakami i węglem.

Mikołaj zza oceanu

Z pewnością nie każdy wie, że tak popularny dziś wizerunek Mikołaja zawdzięczamy Coca-Coli oraz holenderskiemu emigrantowi – Fredowi Mizenowi. Firma zleciła Holendrowi przygotowanie projektu marketingowej postaci utożsamianej ze świętym. Od tej pory większość dzieci i dorosłych wyobraża sobie Mikołaja w tej samej postaci – dobrodusznego, brodatego staruszka w czerwonym ubraniu.

W Stanach Zjednoczonych Mikołaj pojawia się po raz pierwszy w niedzielę adwentową najbliżej 6 grudnia. Wówczas w zawieszonych na kominku skarpetach odnajduje listy napisane przez dzieci, a w ich miejsce pozostawia drobne upominki.

Niezależnie od tego, gdzie obchodzimy Mikołajki na świecie, a także jakie tradycje celebrujemy. Warto zadbać o to, by było to czas spędzony z rodziną i najbliższymi, w cieple i wzajemnej życzliwości.

Artykuł przygotowała Magdalena Cerecka