Opiekunowie osób starszych z demencją stają przed wieloma wyzwaniami zdrowotnymi, emocjonalnymi i finansowymi. Niezbędne jest wsparcie emocjonalne, edukacyjne oraz odpowiednie strategie zarządzania opieką, aby zapewnić lepszą jakość życia zarówno chorym, jak i ich opiekunom. Warto wiedzieć, jakie są wyzwania i strategie, które ułatwiają opiekę nad podopiecznymi ze specjalnymi wymaganiami.

Obraz autorstwa freepik

Czym jest demencja?

Według WHO: „Demencja to zespół postępujących chorób mózgu, które prowadzą do zaburzeń pamięci, myślenia, orientacji, rozumienia, kalkulacji, zdolności uczenia się, języka i osądu. Zaburzeniom tym towarzyszą zazwyczaj: pogorszenie kontroli emocjonalnej, zachowań społecznych lub motywacji.”

Do czynników zwiększających ryzyko demencji zaliczymy:

• wiek (zazwyczaj dotyczy osób powyżej 65. roku życia);
• nadciśnienie;
• wysoki poziom cukru we krwi;
• nadwaga lub otyłość;
• używki (papierosy, alkohol);
• brak aktywności fizycznej;
• izolacja społeczna i depresja.

Symptomy i objawy demencji

Do pierwszych objawów demencji możemy zaliczyć zmiany w zachowaniu i nastroju, które poprzedzają zaniki pamięci. Dodatkowo powinniśmy zwrócić uwagę na:

• zapominanie rzeczy i niedawnych wydarzeń;
• gubienie przedmiotów;
• dezorientacja i zagubienie nawet w znanych miejscach;
• trudności w podejmowaniu decyzji, rozwiązywaniu problemów;
• problemy ze znalezieniem słów, wykonywaniem znanych czynności;
• utrata poczucia czasu;
• błędna ocena odległości od przedmiotów;
• zmiany w zachowaniu (wycofanie; uczucie niepokoju, smutku lub złości; spadek zainteresowania uczuciami innych ludzi).

Wyzwania w opiece nad osobami z demencją

Opieka nad osobami starszymi z demencją niesie ze sobą wiele wyzwań, które mogą być związane z ich zdrowiem, emocjonalnym i psychicznym obciążeniem opiekunów oraz barierami społecznymi i finansowymi. Poniżej przedstawiono szczegółowe omówienie tych wyzwań:

Strategie radzenia sobie z wyzwaniami

Opieka nad osobami starszymi z demencją wymaga wdrożenia skutecznych strategii, które mogą pomóc opiekunom w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami. Oto kilka kluczowych strategii, które mogą być pomocne:

1. Wsparcie emocjonalne i psychologiczne

• Grupy wsparcia dla opiekunów: Regularne spotkania z innymi opiekunami mogą pomóc w wymianie doświadczeń, uzyskaniu porad i wsparcia emocjonalnego. Grupy wsparcia pozwalają opiekunom poczuć, że nie są sami w swoich trudnościach. W tym przypadku możemy skorzystać ze spotkań osobistych lub grup np. na mediach społecznościowych.
• Terapia indywidualna: Sesje terapeutyczne mogą pomóc opiekunom radzić sobie ze stresem, lękiem i depresją.

2. Edukacja i szkolenia

• Szkolenia dla opiekunów: Kursy i warsztaty edukacyjne mogą dostarczyć opiekunom wiedzy na temat demencji, metod radzenia sobie z trudnymi zachowaniami oraz technik poprawy jakości życia osób z demencją.
• Materiały edukacyjne: Książki, broszury, filmy instruktażowe oraz zasoby online mogą być cennym źródłem informacji i narzędzi pomocnych w codziennej opiece.

3. Zastosowanie technologii

• Urządzenia monitorujące: Technologie takie jak kamery, czy systemy GPS mogą pomóc w monitorowaniu bezpieczeństwa i lokalizacji osób z demencją, co redukuje ryzyko zagubienia i wypadków.
• Aplikacje mobilne: Aplikacje wspierające zarządzanie opieką, przypomnienia o lekach, harmonogramy opieki i komunikację z lekarzami mogą usprawnić organizację codziennych obowiązków opiekunów.
• Telemedycyna: Możliwość konsultacji z lekarzami i specjalistami przez internet może zwiększyć dostęp do opieki medycznej bez konieczności fizycznego przemieszczenia się.
• Rozrywka: odpowiednio dostosowane multimedia mogą stymulować pracę mózgu i spowalniać procesy degradacyjne. Warto również skorzystać z mediów społecznościowych oraz komunikatorów, by ograniczyć wykluczenie oraz poczucie wyobcowania.

4. Wsparcie społeczno-polityczne

• Programy rządowe i lokalne: Rządy i lokalne społeczności mogą tworzyć programy wsparcia finansowego, opieki dziennej i wsparcia domowego dla osób z demencją i ich opiekunów.

5. Codzienne strategie opieki

• Strukturyzacja dnia: Ustalanie rutynowych działań i harmonogramu może pomóc osobom z demencją czuć się bardziej bezpiecznie i zredukować dezorientację. Regularne godziny posiłków, snu i aktywności fizycznej są tutaj kluczowe.
• Bezpieczne środowisko: Dostosowanie domu do potrzeb osoby z demencją poprzez usunięcie niebezpiecznych przedmiotów, zabezpieczenie drzwi i okien oraz zapewnienie łatwego dostępu do niezbędnych rzeczy może zwiększyć bezpieczeństwo.
• Komunikacja i interakcja: Używanie prostych, jasnych zdań, zadawanie pytań zamkniętych oraz cierpliwe słuchanie może ułatwić komunikację. Ważne jest także angażowanie osoby z demencją w rozmowy i aktywności, które są dla niej interesujące i stymulujące.
• Aktywności: Warto angażować podopiecznych  z demencją w angażujące gry planszowe, puzzle, szachy, warcaby, gry karciane, które wzmacniają funkcje mózgu. Przydatne mogą być także kolorowanki dla dorosłych, które redukują stres i stymulują obszary mózgu odpowiedzialne za zdolności manualne.

Stosowanie tych strategii może znacznie poprawić jakość życia zarówno osób z demencją, jak i ich opiekunów, pomagając w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami i tworzeniu bardziej wspierającego środowiska opiekuńczego.

Przykłady dobrych praktyk

Przykłady dobrych praktyk w opiece nad osobami starszymi z demencją pochodzą z różnych programów, inicjatyw oraz historii sukcesu, które pokazują, jak efektywnie radzić sobie z wyzwaniami związanymi z demencją. Oto kilka takich przykładów:

1. Program „Dementia Friends” (Wielka Brytania) – inicjatywa prowadzona przez Alzheimer’s Society, której celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat demencji i wspieranie osób z demencją poprzez edukację i budowanie bardziej przyjaznych społeczności. Program realizuje warsztaty i szkolenia, które uczą uczestników, jak rozpoznawać demencję, jak komunikować się z osobami dotkniętymi demencją i jak tworzyć wspierające środowisko.

2. Program „Memory Cafés” (Holandia) – „Memory Cafés” to miejsca, gdzie osoby z demencją i ich opiekunowie mogą spotkać się, aby spędzić czas w przyjaznym otoczeniu, dzielić się doświadczeniami i uzyskać wsparcie. W ramach inicjatywy realizowane są różne zajęcia, prezentacje i sesje prowadzone przez specjalistów.

3. „Dementia-Friendly Communities” (Japonia) – program ma na celu szkolenie mieszkańców, pracowników sklepów i służb mundurowych w zakresie rozpoznawania objawów demencji i właściwej interakcji z osobami z demencją. Inicjatywa organizuje lokalne wydarzenia i działania, które integrują osoby z demencją z resztą społeczeństwa.

 4. „National Plan to Address Alzheimer’s Disease” (Stany Zjednoczone) – inicjatywa rządowa mająca na celu koordynację działań na poziomie federalnym, stanowym i lokalnym w walce z chorobą Alzheimera i innymi formami demencji. Program finansuje badania nad demencją, rozwijanie programów wsparcia dla opiekunów, edukację publiczną i tworzenie przyjaznych społeczności.

5. National Dementia Strategy” (Australia) – program rządowy mający na celu koordynację działań w zakresie opieki nad osobami z demencją oraz wsparcia opiekunów. Inicjatywa obejmuje przede wszystkim finansowanie badań nad chorobą i kampanii społecznych, rozwój programów dla opiekunów, tworzenie centrów wsparcia i zwiększenie dostępności do usług opieki zdrowotnej.

6. „Action Plan for Dementia” (Kanada) – rządowy program finansujący badania nad demencją, rozwój programów wsparcia, kampanie edukacyjne oraz inicjatywy promujące przyjazne społeczności dla osób z demencją.

7. „National Dementia Plan” (Francja) – finansowanie badań naukowych, rozwoju sieci wsparcia i opieki, szkolenia dla opiekunów i pracowników medycznych oraz kampanie edukacyjne skierowane do społeczeństwa.

Źródła:

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia

Artykuł przygotowała Magdalena Cerecka