Minimalne krajowe wynagrodzenie to stawka, którą musi wypłacić pracodawca pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę w obowiązującym wymiarze czasowym (najczęściej jest to miesiąc). Stawka ta ustalana jest przez państwo i jest niezależna od poziomu kompetencji pracownika. Minimalne wynagrodzenie jest wprowadzone w 148 krajach na świecie. Najniższe stawki obowiązują w Wenezueli, na Kubie i w Zambii, najwyższe zaś w Luksemburgu, Szwajcarii i Australii.

W krajach Unii Europejskiej płacę minimalną ma 21 z 27 państw członkowskich. Dolnej granicy wysokości pensji nie wprowadziły jedynie Cypr, Włochy, Dania, Austria, Szwecja i Finlandia, gdzie poziom wynagrodzenia ustala się w drodze negocjacji zbiorowych. Spośród krajów UE najwyższą minimalną pensję zapewnia Luksemburg, Irlandia i Niemcy, najniższą zaś Bułgaria, Łotwa i Estonia.

Przepisy unijne dotyczące minimalnego wynagrodzenia

We wrześniu bieżącego roku Parlament Europejski ustalił przepisy o minimalnym wynagrodzeniu pracowników. Nowa dyrektywa będzie mieć zastosowanie do wszystkich pracowników w Unii Europejskiej, którzy są związani umową o pracę lub pozostają w stosunku pracy. Wypłaty minimalne we wszystkich krajach członkowskich UE mają zapewnić godny poziom życia, a także wspierać rozwój społeczno-gospodarczy. W przyjętych przepisach podkreślono, że to państwa członkowskie ustalają wysokość tego wynagrodzenia, przy jednoczesnym uwzględnieniu kosztów utrzymania oraz ogólnego poziomu wynagrodzeń w danym kraju. W przepisach określono również wymogi adekwatności minimalnego wynagrodzenia pracowników. Aby je ocenić, państwa członkowskie mogą określić krajowy koszyk towarów i usług na podstawie cen rzeczywistych. Mogą też ustalić je na poziomie 60% wynagrodzeń brutto lub 50% średniego wynagrodzenia brutto.

Wprowadzone dyrektywy przewidują również, że państwa UE wprowadzą system egzekwowania przepisów. Ma on obejmować wiarygodny monitoring oraz kontrole i inspekcje w terenie. Wprowadzenie tego systemu ma zapewnić przestrzeganie przepisów, walkę z fikcyjnym samozatrudnieniem oraz niezarejestrowanymi godzinami nadliczbowymi czy wzrostem intensywności pracy.

Państwa członkowskie, w których minimalne wynagrodzenie gwarantuje się wyłącznie w drodze negocjacji zbiorowych, nie będą musiały wprowadzić ustawowego wynagrodzenia minimalnego.

Planowane zmiany płacy minimalnej w 2023 roku w krajach UE

Polska – w 2023 roku wynagrodzenie minimalne w Polsce wzrośnie w dwóch etapach – od 1 stycznia będzie wynosiło 3490 zł, natomiast od 1 lipca – 3600 zł brutto/m-c.

Wzrośnie również minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych. Od 1 stycznia będzie to 22,80 zł, natomiast od 1 lipca – 23,50 zł brutto/h.

Niemcy – od 1 października bieżącego roku płaca minimalna (niem. Mindestlohn) wzrosła do 12 euro brutto za godzinę. Tym samym miesięczne minimalne ustawowo wynagrodzenie osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze godzin wynosi obecnie 1980 euro brutto. Kolejna podwyżka planowana jest na rok 2024. Jednak niektóre branże, już w roku 2023 mogą liczyć na podwyżki, np.: dekarze (z 14,50 do 14,80 euro brutto/h), pracownicy pedagogiczni z dyplomem licencjata (z 17,70 do 18,41 euro brutto/h), pracownicy tymczasowi (od kwietnia z 12,43 do 13,00 euro brutto/h). Pracownicy opiekujący się osobami starszymi otrzymają dwie podwyżki pensji minimalnej – jedną od maja i kolejną w grudniu 2023 (pomocnicy opiekunów – jest 13,70, w maju wzrośnie do 13,90, natomiast w grudniu do 14,15 euro brutto/h, wykwalifikowani pomocnicy opiekunów – jest 14,60, po pierwszej podwyżce będzie 14,90, po drugiej – 15,25 brutto/h, wykwalifikowani opiekunowie zarabiają obecnie minimum 17,65, od maja będzie to 17,70, natomiast od grudnia 18,25 euro brutto/h).

Holandia – we wrześniu bieżącego roku, rząd Holandii zapowiedział 10-procentową podwyżkę płacy minimalnej w 2023 roku. Obecnie stawka minimalna dla osób, które ukończyły 21 lat, wynosi 1756,20 euro brutto/m-c. Zapowiedziana podwyżka oznacza więc wzrost o 175,62 euro, do kwoty 1931,82 euro brutto/m-c. To ważna informacja, gdyż Holandia jest po Niemczech drugim najchętniej wybieranym krajem emigracji (badania ARC Rynek i Opinia dla Gi Group, sierpień 2022).

Artykuł przygotowała Karolina Gębarowska