Coraz więcej Polaków decyduje się na pracę za granicą licząc na lepsze zarobki i poprawę warunków życia. Wyjazd do innego kraju wiąże się jednak nie tylko z nowymi możliwościami, ale także z wyzwaniami, szczególnie w zakresie znajomości lokalnych przepisów prawa pracy. Nieznajomość swoich praw może prowadzić do problemów związanych z wynagrodzeniem, czasem pracy czy ubezpieczeniem społecznym. Dlatego przed podjęciem zatrudnienia warto dokładnie zapoznać się z obowiązującymi regulacjami, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji i zapewnić sobie stabilne warunki pracy.

W tym artykule opisujemy kluczowe kwestie, na które należy zwrócić szczególną uwagę.

Umowa o pracę

Przed rozpoczęciem pracy za granicą warto upewnić się, że zawierana umowa jest legalna i jasno określa warunki zatrudnienia. Powinna zawierać następujące elementy:

• Dane pracodawcy i pracownika – pełne dane identyfikacyjne obu stron, w tym adresy i numery identyfikacyjne.
• Opis stanowiska oraz zakres obowiązków – dokładne określenie roli i zadań, aby uniknąć nadużyć.
• Wynagrodzenie oraz sposób jego wypłaty – informacja o wysokości pensji, częstotliwości wypłat oraz metodzie płatności (przelew, gotówka).
• Czas pracy i urlopy – liczba godzin pracy w tygodniu, przysługujące przerwy oraz minimalny wymiar urlopu wypoczynkowego.
• Warunki zakończenia współpracy – zasady dotyczące wypowiedzenia umowy i ewentualnych odpraw.

Przykłady:

• W Hiszpanii najczęściej podpisywana jest umowa o pracę na czas nieokreślony, a okres próbny trwa maksymalnie 6 miesięcy.
• We Włoszech respektuje się umowy ustne, ale pracownik ma prawo domagać się jej pisemnej formy.
• W Niemczech umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie, a pracownik ma prawo do jej kopii w języku niemieckim.

Wynagrodzenie i warunki finansowe

Każdy pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia. Należy sprawdzić, czy:

• Pensja spełnia wymogi płacy minimalnej w danym kraju – każdy kraj ma swoje regulacje dotyczące minimalnego wynagrodzenia.
• Wynagrodzenie jest wypłacane terminowo – warto sprawdzić, czy pracodawca ma dobrą reputację w tym zakresie.
• Z pensji są potrącane odpowiednie podatki i składki ubezpieczeniowe – należy zweryfikować, jakie zobowiązania podatkowe ciążą na pracowniku.
• Istnieje możliwość dochodzenia swoich praw w razie problemów z wypłatą – w razie problemów można zgłosić sprawę do odpowiednich instytucji, np. inspekcji pracy.

Przykłady:

• W Norwegii stawki minimalne są zróżnicowane ze względu na branże, doświadczenie i kwalifikacje np. w branży budowlanej minimalna stawka godzinowa wynosi 238,30 NOK dla pracownika wykwalifikowanego a 214,90 NOK dla osoby bez doświadczenia. W sektorze związanym ze sprzątaniem wynosi 216,04 NOK, a w branży hotelarskiej 190,79 NOK dla osoby z czteromiesięcznym stażem.
• W Szwecji nie ma ustawowej płacy minimalnej – wynagrodzenie ustalane jest w układach zbiorowych, np. w sektorze usług socjalnych miesięczna płaca minimalna w 2025 roku wynosi 3 252 SEK, osoby pełniące rolę opiekunów osób starszych mogą liczyć na zarobki rzędu 20 849 SEK, asystentki pielęgniarek lub pracownicy z tożsamym wykształceniem otrzymają wynagrodzenie na poziomie 23 933 SEK.
• We Francji płaca minimalna (SMIC) wynosi około 1801,80 euro brutto miesięcznie. Jest to kwota z uwzględnieniem składek na ubezpieczenie społeczne, przed opodatkowaniem dochodów.

Czas pracy i urlop

Każdy kraj ma swoje przepisy dotyczące czasu pracy. Przed podjęciem zatrudnienia warto sprawdzić:

• Maksymalną liczbę godzin pracy w tygodniu – w wielu krajach standardowy tydzień pracy wynosi 35-40 godzin.
• Stawki za nadgodziny – dodatkowe wynagrodzenie za pracę poza ustalonymi godzinami.
• Przysługującą liczbę dni urlopu wypoczynkowego – w Unii Europejskiej minimalny wymiar urlopu to 20 dni rocznie.
• Warunki przyznawania urlopu chorobowego – czy jest płatny i jak wygląda proces zgłaszania nieobecności.

Przykłady:

• W Danii obowiązuje 37-godzinny tydzień pracy.
• W Finlandii pracownicy mają prawo do co najmniej 25 dni urlopu rocznie.
• W Holandii minimalny wymiar urlopu to czterokrotność tygodniowego wymiaru pracy (np. 20 dni dla pełnego etatu).

Ubezpieczenie zdrowotne i społeczne

Legalnie zatrudniony pracownik powinien być objęty systemem ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych. Warto dowiedzieć się:

• Czy pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne – brak składek może oznaczać brak dostępu do opieki medycznej.
• Jakie świadczenia przysługują w razie choroby – np. zwolnienia lekarskie, zasiłki chorobowe.
• Czy istnieją możliwości transferu składek do polskiego ZUS-u – co może być ważne dla osób planujących powrót do Polski.

Przykłady:

• W Belgii system ubezpieczeń zdrowotnych jest obowiązkowy i obejmuje wszystkich pracowników.
• W Irlandii pracownik musi sam wykupić obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.
• W Norwegii każdy legalnie zatrudniony pracownik jest automatycznie objęty systemem ubezpieczeń społecznych.

Ochrona przed wyzyskiem i dyskryminacją

Prawo pracy w każdym kraju zapewnia ochronę przed nieuczciwymi praktykami pracodawców. Warto sprawdzić:

• Jakie są przepisy dotyczące zwolnień i odpraw – np. czy pracownikowi przysługuje okres wypowiedzenia.
• Jakie organizacje mogą pomóc w razie konfliktów z pracodawcą – np. związki zawodowe, instytucje rządowe.
• Jakie są regulacje dotyczące równego traktowania i ochrony przed mobbingiem – np. przepisy antydyskryminacyjne i możliwości zgłaszania przypadków nękania.

Przykłady:

• W Szwajcarii obowiązują bardzo surowe przepisy antydyskryminacyjne.
• W Czechach pracownik, który przepracował ponad 6 miesięcy, ma silniejszą ochronę przed zwolnieniem.
• W Austrii istnieją specjalne urzędy ds. równości, które pomagają w sprawach dyskryminacji w miejscu pracy.

Praca za granicą może być szansą na lepsze życie, ale tylko wtedy, gdy jesteśmy świadomi swoich praw. Znajomość regulacji prawnych pozwala uniknąć problemów i zwiększa poczucie bezpieczeństwa. W razie wątpliwości warto skorzystać z pomocy lokalnych urzędów pracy, związków zawodowych czy polskich ambasad. Świadome podejście do zatrudnienia za granicą to klucz do udanej kariery i spokojnej przyszłości.

grafika: freepik.com

Artykuł przygotowała Sandra Tyl