Zdarza się, że słowa „ambasada” oraz „konsulat” stosujemy zamiennie, określając nimi wszystkie zagraniczne placówki dyplomatyczne. W rzeczywistości obydwa słowa mają inne znaczenie i są to dwa różne urzędy świadczące pomoc Polakom za granicą.

Różnice między ambasadą a konsulatem

Ambasada to zagraniczna placówka dyplomatyczna kraju. Ambasador to osoba pełniąca funkcję głowy państwa na obczyźnie. Ambasady powołuje się głównie w celu regulowania stosunków między dwoma państwami czy pomocy obywatelom przebywającym aktualnie w danym kraju.

Ambasada oferuje pomoc podczas pobytu na wakacjach. Możemy się do niej zwrócić, pracując za granicą czy wyjeżdżając służbowo. Pomoc ambasady ogranicza się do udzielania porad prawnych czy wydawania wiz umożliwiających wjazd, kiedy na terenie danego kraju nie ma konsulatu.

Na terenie ambasady obowiązuje prawo kraju, który jest przez nią reprezentowany. Zasadą jest, że ambasada znajduje się w stolicy państwa, z którym utrzymuje się stosunki dyplomatyczne lub w miejscowości, w której swoją siedzibę ma organizacja międzynarodowa.

Konsulat to placówka dyplomatyczna podlegająca pod ambasadę. Pracownicy konsulatu zajmują się obsługą osób, które przebywają za granicą od strony formalnej. Do konsulatu należy zgłosić się z prośbą o wydanie tymczasowego dowodu osobistego czy paszportu, z wnioskiem o nadanie obywatelstwa czy wizy dla obcokrajowców. Konsulat pełni również funkcję urzędu stanu cywilnego.

W większości przypadków przebywając za granicą, po pomoc powinniśmy zwrócić się do konsula. Dopiero w przypadku kiedy konsul nie jest w stanie udzielić nam pomocy, możemy za jego pośrednictwem zwrócić się do ambasady.

Pomoc konsularna udzielana jest obywatelowi w następujących przypadkach:

• utrata dokumentu – konsul jest w stanie potwierdzić naszą tożsamość oraz na wniosek wystawić tymczasowy paszport lub dowód osobisty. Po powrocie do kraju należy wyrobić nowy dokument;
• zatrzymanie, aresztowanie – obywatel polski, który został zatrzymany/aresztowany ma prawo do żądania kontaktu z polskim konsulem, aby powiadomić rodzinę. Konsul może również otrzymać informacje o powodach zatrzymania i grożących konsekwencjach oraz wskazać prawników świadczących pomoc w takich sytuacjach;
• pokrycie wydatków na powrót do kraju/pożyczka – na wniosek obywatela polskiego konsul może udzielić pomocy finansowej pod warunkiem, że osoba trzecia wpłaci za nas żądaną kwotę na rachunek urzędu konsularnego. Jeżeli nie mamy kogoś, kto może uregulować za nas rachunek, należy wypełnić oświadczenie o zobowiązaniu się do zwrotu wpłaconej przez konsula kwoty;
• trudna sytuacja materialna – w uzasadnionych i udokumentowanych przypadkach można otrzymać od konsula zapomogę. Zostaje ona przyznawana na zaspokojenie podstawowych potrzeb np. zakup żywności, leków, odzieży, pomocy szkolnych czy kosztów opieki w przypadku ciężkiego stanu zdrowia;
• zaginięcie – w przypadku zaginięcia kogoś bliskiego należy niezwłocznie zgłosić się na najbliższy komisariat policji. Warto również poprosić rodzinę o zgłoszenie zaginięcia w Polsce. Zgłaszamy się również do konsula, gdyż jest on w stanie pomóc nam sprawdzić, czy dana osoba nie przebywa w areszcie lub szpitalu;
• konflikt z pracodawcą – konsul może ułatwić nam kontakt z inspekcją pracy, związkami zawodowymi lub innymi placówkami zajmującymi się prawami pracowników w danym kraju;
• zgon – w takiej sytuacji konsul powiadamia rodzinę osoby zmarłej oraz pomaga w załatwieniu wszystkich formalności na miejscu. Na Pomoc konsulatu możemy również liczyć w sytuacji, kiedy chcemy sprowadzić zwłoki do Polski (konsul nie pokrywa kosztów transportu).

W jakich sytuacjach nie możemy liczyć na pomoc konsula:

• zobowiązania finansowe takie jak mandaty, grzywny, koszty sądowe, usługi adwokata, długi itp.;
• pośrednictwo w zatrudnieniu;
• poszukiwanie miejsca zamieszkania/zakwaterowania;
• interwencja w przypadku konfliktu z pracodawcą spowodowanym przez niewywiązanie się z podpisanej umowy (zatrudnienie, usługi turystyczne, zakup biletów lotniczych itp.);
• konsul nie pomoże nam również w załatwianiu spraw urzędowych, bankowych, ubezpieczeniowych itp..

Należy pamiętać, że działania konsula ograniczają przepisy prawa oraz umowy międzynarodowe i nie jest on zobowiązany do pomocy w każdej problemowej sytuacji. Konsul podlega służbowo Ministrowi Spraw Zagranicznych i jest on zobowiązany do przestrzegania zasad współżycia społecznego w danym państwie.

Wykaz polskich konsulatów i ambasad można znaleźć tutaj: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/polskie-przedstawicielstwa-na-swiecie

Artykuł przygotowany przez: Sandrę Tyl