Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wystąpiło z Unii Europejskiej z dniem 31.01.2020 r. Do końca 2020 roku kraj był w okresie przejściowym, w którym wszystkie obowiązki i przywileje zawarte w przepisach o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego były zachowane.

Od stycznia 2021 r. prawo do korzystania opieki medycznej i zdrowotnej przysługuje na zasadach, które opisane są w umowie o wystąpieniu (WA) i umowie o handlu i współpracy (TCA).

WA obejmuje osoby, które do końca roku (31.12.2020) znajdowały się w sytuacji transgranicznej dotyczącej jednego z państw członkowskich UE i jednocześnie Zjednoczonego Królestwa np. obywatel Polski mieszkający i ubezpieczony w Wielkiej Brytanii.

TCA dotyczy osób, które mieszkają na terytorium państwa członkowskiego UE/EFTA lub na terytorium UK i podlegają ustawodawstwu państwa UE, lub ustawodawstwu UK. Umowa dotyczy więc obywateli Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii oraz obywateli państw trzecich, którzy legalnie mieszkają w UK lub w państwie członkowskim np. obywatel Polski mieszkający, ubezpieczony i pracujący w Polsce lub obywatel np. Australii, który mieszka i podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce czy obywatel Zjednoczonego Królestwa podlegający ubezpieczeniu brytyjskiemu.

Co zastąpi Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego?

11 stycznia 2021 r. Wielka Brytania wprowadziła Globalną Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (GHIC). Nowy dokument przysługuje osobom, które obejmuje umowa o handlu i współpracy. Karta jest również akceptowana przez polskich świadczeniodawców.

GHIC została wydana w dwóch wersjach dla mieszkańców Zjednoczonego Królestwa oraz dla obywateli Irlandii Północnej. GHIC jest dostępna dla obywateli brytyjskich i można z niej korzystać wyłącznie na terenie krajów należących do Unii Europejskiej z wyłączeniem Norwegii, Liechtensteinu i Szwajcarii. O Global Health Insurance Card należy starać się wówczas, kiedy karta EHIC/EKUZ straciła swoją ważność. Podanie o wydanie karty trzeba złożyć co najmniej dwa tygodnie przed planowanym wyjazdem.

Wniosek o GHIC można złożyć na stronie: https://www.ehic.org.uk/Internet/startApplication.do.

Odwiedzając Norwegię, Liechtenstein lub Szwajcarię należy postarać się o ubezpieczenie podróżne z ubezpieczeniem zdrowotnym. Porady dla podróżujących znajdują się na stronie rządowej gov.uk. Nie posiadając ubezpieczenia zdrowotnego w ramach ubezpieczenia podróży, możemy zostać obciążeni kosztami opieki zdrowotnej. Osoby, które odwiedzały wyżej wymienione kraje przed 1 stycznia 2021 roku, mają prawo do skorzystania z karty GHIC/EKUZ, ale wynikające z jej posiadania uprawnienia są ważne tylko do momentu opuszczenia danego kraju.

Co z posiadaczami aktualnych kart EKUZ?

Osoby posiadające Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego będą mogły korzystać z opieki zdrowotnej na dotychczasowych zasadach, przebywając tymczasowo w Zjednoczonym Królestwie. Wszystkie aktualne dokumenty zachowują ważność do momentu upływu terminu ich ważności. Oznacza to, że osoby przyjeżdżające do Wielkiej Brytanii w celach turystycznych mogą liczyć na opiekę medyczną w razie wypadku, nagłego zachorowania, planowanego zabiegu czy zaostrzenia objawów choroby przewlekłej. Posiadacze brytyjskich kart EKUZ (z ang. EHIC) mogą także korzystać z bezpłatnej opieki lekarskiej w Polsce na tych samych zasadach.

Prawo do opieki zdrowotnej po powrocie do Polski

Osoby powracające do Polski, które utraciły prawo do świadczeń zdrowotnych na terenie Zjednoczonego Królestwa, mają prawo do korzystania z opieki medycznej w kraju:

• z tytułu zatrudnienia lub samozatrudnienia,
• pobierania polskiej i brytyjskiej emerytury lub renty, które są transferowane do Polski przez bank prowadzący działalność na terytorium Polski,
• uzyskują status osoby bezrobotnej;
• z tytułu dopisania do ubezpieczenia członka rodziny (dzieci, współmałżonkowie, krewni wstępni).

Istnieje również możliwość dobrowolnego zgłoszenia się do ubezpieczenia, składając wniosek w odpowiednim dla miejsca zamieszkania oddziale NFZ.

Obywatele polscy, którzy wrócili z UK i w związku z Brexitem utracili uprawnienia do korzystania z opieki zdrowotnej, a nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia w Polsce i ze względu na niskie dochody nie mogą ubezpieczyć się dobrowolnie, mają prawo do skorzystania z finansowania ubezpieczenia ze środków publicznych.

Takie uprawnienia mają:

• kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu, posiadające obywatelstwo polskie oraz miejsce zamieszkania na terytorium kraju;
• dzieci i młodzież, które nie ukończyły 18 roku życia i posiadające obywatelstwo polskie;
• osoby spełniające kryterium dochodowe, które określają przepisy o pomocy społecznej (art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Artykuł przygotowała Sandra Tyl